Raqamli identiklik va shaxs ongining raqamli muhitda shakllanishi

Murodov Tehron

Maqola sarlavhasi:

Maqolaning birlamchi manbasi o‘qish

Murodov Tehron muallifning sertifikati

Abstrakt:

Maqola raqamli identiklik (onlayn “men” va ko‘p qirrali o‘zlik), o‘zini namoyish etish, anonimlik va autentiklik hamda raqamli muhitda ong shakllanishi jarayonlarini falsafiy, sotsiologik va psixologik yondashuvlar asosida tahlil qiladi. Goffmanning dramaturgik modeli, Turklning ko‘p qirrali “men” konsepsiyasi, boydning yoshlar va ijtimoiy media haqidagi ishlari bilan birga, media-savodxonlik, filtr pufagi va post-haqiqat muammolari yoritiladi. Jadvalda raqamli identiklikning asosiy komponentlari (self-presentation, anonimlik, maxfiylik, jamoaviy identiklik) bayon etiladi; grafikda ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishning global o‘sish tendensiyasi ko‘rsatiladi. Natijalar shaxs ongining raqamli axborot oqimi ta’sirida yangi kognitiv odat va diqqat rejimlariga moslashishini, shu bilan birga tanqidiy tafakkur va raqamli fuqarolik ko‘nikmalarini rivojlantirish zarurligini ko‘rsatadi.

Tavsif:

Inson oʼzini anglash va jamiyatda oʼz oʼrnini topish jarayonlari zamon va makon bilan chambarchas bogʼliq. XX asr oxiri – XXI asr boshlariga kelib, raqamli muhit deb atalmish yangi makon shakllandi: internet, ijtimoiy tarmoqlar, virtual kommunikatsiya vositalari odamlar hayotining ajralmas qismiga aylandi. Bu esa, tabiiyki, identiklik (shaxsning “men”ligi, kimligi) va ong (tafakkur, dunyoqarash) shakllanishiga ham taʼsir oʼtkazmay qolmadi. Mazkur maqola raqamli davrda shaxsning oʼzini anglash jarayonlari, yaʼni raqamli identiklikning xususiyatlari va ongning raqamli muhitda shakllanishi masalalarini koʼrib chiqadi. Raqamli identiklik tushunchasi ostida insonning onlayn makondagi oʼzini namoyon etishi, virtual “men” obrazi tushuniladi. Shaxs ongining raqamli muhitda shakllanishi esa raqamli axborot oqimi, ijtimoiy media va virtual muloqotlar insonning fikrlash tarziga, qadriyatlariga, dunyoqarashiga qanday taʼsir etishini anglatadi.

Kalit so‘zlar:

Yo‘nalish:

Yo‘nalish sohasi:

Maxsus pedagogika

Foydalanilgan adabiyotlar


1. Turkle, S. (2011). Alone Together: Why We Expect More from Technology and Less from Each Other. Basic Books.
2. boyd, d. (2014). It’s Complicated: The Social Lives of Networked Teens. Yale University Press.
3. Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You. Penguin.
4. Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism. PublicAffairs.
5. Floridi, L. (2013). The Ethics of Information. Oxford University Press.
6. Papacharissi, Z. (2010). A Private Sphere: Democracy in a Digital Age. Polity.
7. Fuchs, C. (2014). Social Media: A Critical Introduction. Sage.
8. van Dijck, J. (2013). The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media. Oxford University Press.
9. Livingstone, S., & Helsper, E. (2010). Balancing opportunities and risks in teenagers’ use of the internet. New Media & Society.
10. UNESCO (2021). Media and Information Literacy Curriculum. UNESCO Publishing.
11. OECD (2019). Going Digital: Shaping Policies, Improving Lives. OECD Publishing.
12. Baym, N. K. (2015). Personal Connections in the Digital Age (2nd ed.). Polity.